اهمیت تاریخی و نقش در زندگی مردم

نبود منابع آب دائمی همچون رودخانه، سد و چاه، از گذشته‌های دور یکی از مشکلات اصلی مردم در مناطق خشک بوده است. ساکنان قشم برای مقابله با این مشکل، از روش‌هایی همچون ذخیره آب باران در مخازن زیرزمینی، ایجاد برکه‌ها، ساخت آب‌انبارها، حفر قنات و چاه بهره می‌بردند.

از آنجا که تنگه چاهکوه مسیر عبور آب‌های باران است، مردم محلی در گذشته برای ذخیره این آب‌ها در فصل‌های خشک، در مسیر عبور آب، چاه‌هایی حفر کردند. سنگ‌های نفوذناپذیر این منطقه سبب می‌شد آب باران پس از ورود به چاه به داخل زمین نفوذ نکند و بنابراین تا مدت‌های طولانی باقی مانده و مورد استفاده قرار گیرد.

فرایند شکل‌گیری

بر پایه اصول زمین‌شناسی، جریان آب همواره تمایل دارد خود را به نقطه‌ای با کمترین ارتفاع یا همان سطح مبنا برساند. در این مسیر، آب با برخورد به موانعی همچون تپه‌ها و صخره‌ها، با نفوذ در درزه‌ها و شکاف‌های سنگی، به‌تدریج مسیر خود را گشوده است. شکل کلی تنگه چاهکوه نیز حاصل همین فرایند طبیعی در طی میلیون‌ها سال است.

جزیره قشم در تاریخ زمین‌شناسی چند میلیون ساله خود بارها زیر آب دریا رفته و دوباره از آب خارج شده است. آثار موجی‌شکل موسوم به ریپل‌مارک در ابتدای تنگه نشان می‌دهد که این بخش در گذشته بخشی از ساحل دریا بوده است.

پدیده‌های طبیعی منحصربه‌فرد

بر دیواره‌های تنگه، اشکال کروی و حفره‌ای موسوم به «تافونی» یا «حفرات لانه‌کبوتری» مشاهده می‌شود که در اثر هوازدگی شیمیایی شکل گرفته‌اند. رطوبت هوا به‌همراه ذرات نمک ــ به‌ویژه به دلیل مجاورت با گنبد نمکی ــ بر دیواره‌های تنگه نشسته و موجب پوسته‌پوسته شدن لایه‌های سنگی می‌شود. تکرار این فرایند در گذر زمان، حفرات کوچک را گسترش داده و اشکال کنونی تنگه را پدید آورده است.

علاوه بر این، پدیده‌ای به نام «دیگ جن» در کف تنگه وجود دارد. این حفرات در اثر حرکت چرخشی آب در شیارهای سنگی ایجاد شده و وجود سنگ‌ریزه درون آن‌ها باعث می‌شود جریان آب سنگ‌ها را به دیواره‌ها برخورد دهد و به‌مرور قطر و عمق حفره‌ها افزایش یابد.

تنگه چاهکوه با ترکیبی از ارزش‌های زمین‌شناسی و کارکرد تاریخی در تأمین آب، یکی از مهم‌ترین ژئوسایت‌های ژئوپارک جهانی قشم به شمار می‌آید و به‌عنوان میراثی طبیعی، ظرفیت چشمگیری برای معرفی، حفاظت و جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد.

انتهای پیام/